MPK

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wrocławskie MPK wczoraj i dziś

 

Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne we Wrocławiu istnieje od 1945 roku. Początki komunikacji zbiorowej w stolicy Dolnego Śląska sięgają jednak roku 1840, kiedy to raczkujące jeszcze MPK wprowadziło do użytku pierwsze omnibusy konne. W roku 1877 powstała pierwsza linia tramwaju konnego, biegnąca od Przedmieścia Oławskiego aż do ogrodu zoologicznego. W roku 1893 tramwaj konny został zastąpiony elektrycznym, kursującym na trasie: Grabiszyn – Rakowiec. Rok 1902 to rok, w którym pierwsza linia tramwajowa została zbudowana przez wrocławski magistrat, a w 1912 na ulicach Wrocławia pojawił się pierwszy trolejbus kursujący w kierunku Brochowa.

 

II Wojna Światowa przyniosła jednak wielkie zniszczenia. W ruinę obróciła się spora część taboru oraz infrastruktury. 2 kwietnia 1945 wstrzymano komunikację tramwajową.

 

10 maja 1945 był dniem powstania Zakładów Komunikacyjnych miasta Wrocławia, a 4 czerwca ruszył autobus z Karłowic do Podwala. Zaangażowanie ludzi spowodowało, że już 22 sierpnia 1945 roku udało się ponownie uruchomić pierwszą linie tramwajową. Na trasę liczącą 5,4 km ruszyła linia nr. 1, kursująca pomiędzy ul. Spółdzielczą, a Jedności Narodowej. Do końca 1946 roku odbudowano 14 kilometrów torów tramwajowych, uruchomiono 53 wagony silnikowe i 31 doczepnych. Tramwaje kursowały do Biskupina, Dworca Nadodrze, Karłowic, Dworca Głównego i placu Strzegomskiego. W 1946 uruchomiono połączenie z Pilczycami, cmentarzem Grabiszyńskim i ulicą Krakowską. Tramwaje jeździły do Kromera, na Krzyki i Sępolno oraz do Kowal. W roku kolejnym do użytku oddany został odbudowany most Grunwaldzki i uruchomione zostały: linia 12 kursująca z Rynku do Biskupina, oraz linia E – tramwaj nocny. W 1948 roku z okazji odbywającej się w Hali Stulecia Wystawy Ziem Odzyskanych, wrocławskie tramwaje zostały przemalowane na niebiesko. Odbudowano również torowiska w al. Hallera (linia 14) i w kierunku Tarnogaju (linie 15 i 16). Miało również miejsce otwarcie nowo wybudowanej trasy do Pafawagu (linia 17). W 1949 otwarto trasy do Leśnicy i Oporowa, a rok później do Księża Małego i Kleciny.


 

W 1951 roku Zakłady Komunikacyjne miasta Wrocławia przekształciły się w Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, a 3 lata później tramwaje zmieniły barwę na czerwoną. Niebieskie tramwaje powróciły na ulice miasta w 1970 roku.

 

Do 1955 roku na 15 liniach o łącznej długości 104 km kursowały 22 autobusy. Rok ten był rokiem przejścia z literowego oznaczania autobusów na cyfrowe, począwszy od 100.

 

Pierwsze wagony silnikowe i doczepne (typu N i Nd) produkcji zakładów Konstal Chorzów, zawitały u nas w 1956 roku. Trzynaście lat później pojawiły się przegubowe tramwaje typu 102N, a w 1975 typu 105N. Kilka lat później otwarta została trasa W-Z. Strajki solidarnościowe w zajezdniach MPK w 1980 roku spowodowały całkowite wstrzymanie komunikacji miejskiej. Otwarcie torowiska do Poświętnego miało miejsce w 1983 roku, a torowiska przy ul. Bałtyckiej – 10 lat później.

 

Rok 1997 to rok tragiczny w skutkach dla wrocławskiego MPK, a to za sprawą wielkiej powodzi. Zalana została infrastruktura komunikacyjna i zaplecze techniczne przedsiębiorstwa. Normalna komunikacja ruszyła w roku następnym. 1 września 2003 roku zlikwidowano wszystkie tramwajowe linie nocne. Zostały one zastąpione autobusami. Pierwsze tramwaje niskopodłogowe Protram 205WrAs i Skoda 16T wyjechały na ulice Wrocławia w 2006 roku. Dwa lata później do użytku został oddany terminal tramwajowoautobusowy na pl. Grunwaldzkim.

 

Obecnie spółka Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne zatrudnia ponad 2400 osób. Wrocławskie tramwaje jeżdżą na 23 liniach, a autobusy na 60. Razem wszystkie trasy mają około 1200 kilometrów, a w ciągu roku wszystkie wozy MPK pokonują ponad 44 milionów kilometrów. Codziennie do pojazdów MPK wsiada około pół miliona pasażerów. Jeżdżą do szkół, na uczelnie, do pracy, rodziny czy przyjaciół. Atutem MPK jest też przewóz osób niepełnosprawnych.


 

Wszystkie udziały w spółce są własnością Gminy Wrocław, dlatego stara się ona angażować w najważniejsze dla miasta sprawy. Wrocławskie MPK aktywnie współpracuje też z Teatrem Współczesnym i Filharmonią Wrocławską. Ostatnie lata to czas dużych inwestycji w tabor. Teraz po Wrocławiu jeżdżą najpopularniejsze i najlepsze autobusy i tramwaje Europy. MPK swoich pasażerów wozi Skodami - zaprojektowanymi przez designerów Porsche, Mercedesami Citaro, które jeżdżą po największych miastach Europy, a także autobusami marki Volvo, uchodzącymi za najbardziej bezpieczne na świecie.

 

„Mkną po szynach niebieskie tramwaje...”


„Wrocławską piosenkę” Marii Koterbskiej, o niebieskich tramwajach, która stała się swoistym hymnem wrocławskich tramwajarzy, zna chyba każdy. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę z tego, że wagony tramwajowe we Wrocławiu na przestrzeni wielu dziesięcioleci kilkakrotnie zmieniały swoje barwy.

 

Pierwsze tramwaje, które do Wrocławia sprowadziła w 1877 roku spółka - Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej, miały kolor ciemnozielony. W 1893 roku spółka – Elektryczne Tramwaje Wrocław – uruchomiła swoje pojazdy - wymieniła konie na energię elektryczną, a wagony malowane były na biało-zielono, natomiast platformy przednie i tylne miały kolor czarny. Na początku XX wieku powstała spółka zajmująca się eksploatacją tramwajów we Wrocławiu – Miejskie Tramwaje Wrocław. Było to przedsiębiorstwo należące do miasta i dlatego jego tramwaje miały barwy miejskie: biało-czerwone. Przez kilkanaście lat po stolicy Śląska jeździły więc
tramwaje trzech różnych spółek, do odróżnienia których wystarczyło spojrzeć na kolor wagonu bądź umundurowanie motorniczego.

 

Ponieważ magistrat Wrocławia chciał prowadzić politykę transportową bez udziału prywatnych przedsiębiorców, obie spółki przejęło miasto, a ich pojazdy zostały przemalowane na biało-czerwono. W okresie międzywojennym Miejskie Tramwaje Wrocław zamówiły w miejscowej fabryce Linke-Hofmann-Werke (późniejszy Pafawag) serię nowoczesnych tramwajów typu Standard. Zostały one przemalowane na kolor kości słoniowej i właśnie takie wagony przetrwały oblężenie Wrocławia. Pierwszy tramwaj, który ruszył z Biskupina 22 sierpnia 1945 roku, został wyremontowany i pomalowany, ale na jego burcie pojawił się już znak Zakładów Komunikacyjnych miasta Wrocławia.

 

 

W latach 20 XX wieku wrocławskie tramwaje malowano na kolor kości słoniowej. Taka teżbarwa obowiązywała w pierwszych latach powojennych. (Rysunek.Przemysław Filar)

 

 

 

 

W związku z przygotowaniami do mającej się odbyć się w 1948 r. w Pałacu Wystawowym (tak wówczas nazywano Halę Stulecia) Wystawy Ziem Odzyskanych znacznie wzrosło tempo remontów tramwajów. Prace rekonstrukcyjne prowadzono nie tylko w zajezdniach, ale także w Pafawagu. „Niebieski tramwaj zawiezie Cię na wystawę!” – mawiano. I stało się – po Wrocławiu zaczęły jeździć wagony kremowo-niebieskie. Początkowo kursowały one w kierunku Biskupina, a z czasem stały się one rozpoznawalnym elementem odradzającej się nadodrzańskiej metropolii.

 

Tramwaje jadące na Wystawę Ziem Odzyskanych malowano na niebiesko (Rysunek. Przemysław Filar) 

 

 

 

Niestety niebieska barwa nie zagościła u nas na długo. Na początku lat 50. władze centralne nakazały zmianę koloru wagonów tramwajowych na terenie całego kraju na kremowo-czerwone. W związku z nakazem po Wrocławiu zaczęły kursować składy dwukolorowe, a z czasem wyłącznie czerwone.

 

W latach 50. i 60. po Wrocławiu jeździły czerwone wagony (Rysunek. Przemysław Filar)

 

 

 

 

Niebieska barwa powróciła jednak do naszego miasta z początkiem lat 70. Był to czas dynamicznej wymiany taboru. Pojawiły się wówczas pierwsze tramwaje przegubowe typu 102N i pochodne. Niektóre z nich były prezentem wrocławskich zakładów pracy dla mieszkańców. Aby odróżnić je od innych wagonów, zdecydowano, że zostaną one pomalowane na niebiesko. Z czasem wszystkie wagony uzyskały niebieską barwę i tak już zostało do dziś.

 

 

 

Na początku lat 70. na 

wrocławskie tory powróciła niebieska
barwa i tak już zostało. (Rysunek.
Przemysław Filar) 

 

 

                                                                

 

                                                 

 

Czym jeździmy? - wyposażenie MPK

 

Tramwaje

 

Konstal 102Na

Wagony Konstal 102Na to charakterystyczne przegubowe dwuczłonowe wagony o obłych kształtach. Są one najstarszymi pojazdami eksploatowanymi we Wrocławiu. Właśnie mija 40 lat od chwili, kiedy wagony te wyjechały na wrocławskie tory. MPK Wrocław w swojej historii eksploatowało ponad 100 tych przegubowych tramwajów występujących w 3 wersjach: 102N, 102Na i 102Nd. Do dnia obecnego w ruchu przetrwało 7 wagonów 102Na. Wszystkie są wykorzystywane praktycznie wyłącznie jako rezerwy taborowe, oczekujące w strategicznych punktach wrocławskiej sieci tramwajowej i włączające się na linie w przypadku awarii nowszego tramwaju.

 

 

 

 Kultowy przegubowy tramwaj typu 102Na (Autor: Tomasz Paszko)

 

 

Konstal 105Na

 

Wagony 105Na to najliczniej reprezentowany model tramwaju zarówno we Wrocławiu, jak i w całym kraju. MPK Wrocław posiada 352 wagony tego typu. Obecnie wszystkie kursują w dwuwagonowych składach, chociaż w swojej historii kursowały zarówno jako wagony
pojedyncze, jak i w pociągach złożonych z trzech wagonów. Najstarszy wrocławski wagon typu 105Na pochodzi z 1975 roku, najnowszy – z 1991.

 

Od wielu lat MPK Wrocław nieustannie modernizuje wagony tego typu. Remonty wagonów prowadzone są przez firmę RMT Protram. Tramwaje 105Na zmodernizowane po 2003 rokuwyróżniają się m.in. zastosowaniem nowych ścian czołowych, drzwi i siedzeń. Do tej poryw podobny sposób zmodernizowano blisko 50% posiadanych przez MPK wagonów 105Na. Modernizacje te pozwalają zwiększyć komfort podróży oraz przedłużają żywotność pojazdów nawet o kilkanaście lat.

 

 

 

Zmodernizowany skład dwóch wagonów typu 105Na (Autor: Tomasz Paszko)

 

 

 

Protram 204WrAs

 

Na pierwszy rzut oka wagony 204WrAs wydają się podobne do zmodernizowanych wagonów 105Na, jednak są one całkowicie nową konstrukcją. Tramwaje te zostały wykonane we Wrocławiu przez firmę RMT Protram. Posiadają nowoczesny napęd oparty na zastosowaniu falowników oraz silników asynchronicznych prądu zmiennego. W latach 2004-2008 MPK zakupiło 6 dwuwagonowych składów Protram 204WrAs.

 

 

 

 Skład dwóch wagonów typu 204WrAs (Autor: Bogusław Wielgoszewski)

 

 

Protram 205WrAs

Wagony Protram 205WrAs to tramwaje przegubowe, trzyczłonowe. Są one pierwszymi niskopodłogowymi tramwajami w historii MPK Wrocław. Udział niskiej podłogi to ok. 22%. Jest ona umiejscowiona w środkowym członie i sprawia, że tramwaj stał się łatwo dostępny dla osób mających problemy z poruszaniem się. Wagony te podobnie jak 204WrAs zostały wykonane we wrocławskiej fabryce RMT Protram. Obecnie MPK eksploatuje 14 wagonów 205WrAs, które najczęściej kursują na liniach 2, 14 i 24.

 

 

 

 

 

Przegubowy tramwaj typu 205WrAs (Autor: Tomasz Paszko)

 

 

Škoda 16T

 

Jest to najnowocześniejszy typ tramwaju eksploatowany przez MPK Wrocław. Wagony wyprodukowane zostały w latach 2006-2007 w zakładach Škoda Transportation mieszczących sięw Pilźnie. Przy współudziale środków unijnych łącznie zakupiono 17 wagonów Škoda 16T, które kursują na liniach 6 i 7. Wagony składają się z 5 członów i mają blisko 65% udziału niskiej podłogi. W chwili obecnej Škoda pracuje nad dostarczeniem dla Wrocławia ponad 30 wagonów typu 19T, które będą dwukierunkową wersją wagonów 16T.

 

 

 

 

Przegubowy tramwaj typu 16T (Autor: Tomasz Paszko)

 

 

 

 

 

 

 

 

Autobusy

 

Ikarus 280.02/26/70

 

Ikarus jest Dziełem węgierskich inżynierów sprzed blisko 40 lat. Obie odmiany 260 (pojedyncza i przegubowa) stały się jednym z najliczniej produkowanych autobusów miejskich na świecie. Dzięki prostocie konstrukcji, pojemności i wytrzymałości zdobył olbrzymią popularność w krajach bloku wschodniego. Do Wrocławia dotarło ogółem 325 tych pojazdów, z czego ponad połowa w latach 1981-1983, stając się szybko podstawowym typem taboru. Dostawy wersji podstawowych (280.02/26) trwały do 1991 r., zaś w 1995 r. kupiono jeszcze 10 sztuk wersji 280.70, różniących się m.in. płatowymi drzwiami zamiast harmonijkowych, lepszym, mocniejszym silnikiem i automatyczną skrzynią biegów.


 

Jelcz M121M/MB

 

Pierwszy seryjny polski autobus niskowejściowy. Powstał na bazie Jelcza 120M, który z kolei był dalekim „potomkiem” Jelcza PR100 z 1972 r. Mimo trwającej aż do 2009 r. produkcji Wrocław kupował je tylko w latach 1994-1996 - duże nadkola w przedniej części oraz schody i wąskie przejście między siedzeniami w tylnej mocno ograniczały jego pojemność. Obecnie pozostaje w ruchu 41 sztuk.

 

 

Pojedynczy autobus Jelcz M121M/MB (autor: Bogusław Wielgoszewski)

 

 

Volvo B10BLE 6x2

To jeden z ostatnich produktów Volvo z udziałem wysokiej podłogi (w tylnej części). Do Wrocławia trafiło 18 sztuk w 1998 r. Jest to najdłuższy wrocławski autobus pojedynczy (14,5 m.), jednak z uwagi na tylną oś skrętną dość dobrze radzi sobie na zakrętach. Najczęściej jest spotykany na linii 127.


 

Volvo 7000/7700/7000A/7700A

 

To pierwsze całkowicie niskopodłogowe wrocławskie autobusy, pozbawione stopni między pierwszymi, a ostatnimi drzwiami. Ich pojawienie się było przełomem porównywalnym z wprowadzeniem do eksploatacji Ikarusów. Dostarczane w dwóch wersjach – przegubowej 7000A/7700A (2001-2006) oraz pojedynczej 7000/7700 (2003-2006, ponadto jeden ulepszony w 2009 r.) Obecnie stanowią one najliczniejszą serię autobusów wrocławskiego MPK.

 

 Autobus przegubowy Volvo 7000A (autor: Bogusław Wielgoszewski)

 

 

Mercedes O530/O530/O530G Citaro

 

Jest to najnowszy wrocławski nabytek, zakupiony w latach 2008-2009 w ilości 100 sztuk. Wyposażono go w szereg nie stosowanych poprzednio we Wrocławiu rozwiązań, jak np. półka na ciężki bagaż, ekrany wewnętrzne wyświetlające trasę i monitoring. Ostatnie 33 sztuki z 2009 roku otrzymały ponadto klimatyzację przedziału pasażerskiego.

 

 

 

 Autobus przegubowy Mercedes Citaro